08:03, 02 Μαρ 2012 | tvxsteam tvxs.gr/node/86680
Ποιοί, τελικά, θα σώσουν την Ελλάδα; Αυτό το ερώτημα, μου θύμησε τη φράση από μία ξένη ταινία, που ο Άντονι Χόπκινς υποδυόταν έναν δισεκατομμυριούχο επιχειρηματία, ο οποίος χάθηκε μαζί με τους συντρόφους του σε απάτητα χιονισμένα βουνά.
Τελικά, επέζησε και κατάφερε να γυρίσει σώος και αβλαβής χωρίς, όμως, τους φτωχούς φίλους του, που χάθηκαν για πάντα μέσα στην άγρια φύση προσπαθώντας μάταια να σωθούν.
Οι δημοσιογράφοι τον περίμεναν με τα μικρόφωνα στα χέρια να κατέβει από το σωστικό αεροπλάνο – το οποίο ευτυχώς τον εντόπισε σε μια κορφή και τον περιμάζεψε λίγο πριν πνεύσει και ο ίδιος τα λοίσθια από την πείνα, την παγωνιά, και τα θηρία.
Ζήτησαν να μάθουν τα πάντα για την τραυματική περιπέτειά του και τέλος αναρωτήθηκαν και το αυτονόητο: «Πώς πέθαναν όλοι οι υπόλοιποι άτυχοι σύντροφοί σας;». «Πέθαναν, σώζοντάς με!» απάντησε ο μεγιστάνας.
Να, λοιπόν, γιατί ανασύρθηκε από τη μνήμη αυτή η φράση του μόνου επιζήσαντα…
Διότι, αν κατέβεις στο κέντρο της Αθήνας, θα αντικρίσεις σχεδόν σε κάθε πλατεία κι από έναν κουλουριασμένο άστεγο.
Διότι οι περισσότεροι γύρω μας είναι ή άνεργοι, ή υποαπασχολούμενοι, ή απλήρωτοι, ή τους έχουν καταπερικόψει τον μισθό δίνοντάς τους έξτρα μπόνους τη μόνιμη απειλή της απόλυσης.
Διότι υπάρχουν και παιδιά που υποσιτίζονται, και οι υπερήλικες που δεν έχουν να αγοράσουν τα φάρμακά τους από τις πετσοκομμένες συντάξεις. Διότι υπάρχουν όλα αυτά που γνωρίζουμε όλοι.
Και όλα αυτά μαζί τα ανέχονται σαν εφιάλτη οι πιο αδύναμοι, οι οποίοι καλούνται να πληρώσουν το μάρμαρο μιας χώρας που ψυχορραγεί, κι εφόσον οι κυβερνώντες της είναι όπως όλα δείχνουν, τουλάχιστον βραδύκαυστοι, θα ανακάμψει μαρτυρικά αργά, και πιθανά μόνο ως ζόμπι, μιας πατρίδας που τίποτα δεν θα θυμίζει Ελλάδα.
Ήδη, πάρα πολλοί έλληνες, αν όχι οι περισσότεροι, μοιάζουν πλέον ως μετανάστες, ως ξένοι, ως οι έσχατοι πολίτες της.
Κι όσα μνημόνια κι αν κάνουν, όσα δάνεια κι αν πάρουν, όσες δωρεές κι αν γίνουν, όσες φιλανθρωπίες κι αν σκεφτούν για να κουκουλώσουν τα ακουκούλωτα, αυτή τη χώρα τελικώς θα την σώσουν όσο σώζεται αυτοί ακριβώς, οι έσχατοι πολίτες, που φυσικά, θα πεθάνουν σώζοντάς την, είτε κυριολεκτικά είτε μεταφορικά. Διότι, θάνατος είναι κάθε, μα κάθε, απώλεια.
Γι αυτό ας καταλάβουν, οι κύριοι «Ναι σε όλα!» πως όσα κι αν σκαρφιστούν, ένας είναι και θα είναι ο σωτήρας της χώρας:
Ο ίδιος ο λαός της που θυσιάζεται ήδη καταθέτοντας γη και ύδωρ ήδη από το υστέρημά του για τη σωτηρία της, που κάθε μέρα θέλει δεν θέλει «φτάνει όπου δεν μπορεί», που στύβει το μυαλό του και την ψυχή του δημιουργικά ανασύροντας ότι έχει και δεν έχει από μέσα του κι από γύρω του, που προσπαθεί να συνεργάζεται με αλληλεγγύη και επιπλέον να προσφέρει εθελοντικά, που κάνει τα πάντα για να ανταπεξέλθει.
Αυτός είναι ο μόνος. Ξεσπάσει δεν ξεσπάσει, παραπάνω. Εξεγερθεί δεν εξεγερθεί, είτε για τα κλεμμένα δικαιώματά του, είτε για την βιασμένη δημοκρατία του, είτε ακόμη και για να τους πάρει φαλάγγι.
Κρυσταλία Πατούλη
Υγ. Και βέβαια συμβαίνει το οξύμωρο, που ισχύει πάντα, ότι δηλαδή ο πιο αδύναμος, υποχρεούται να καταβάλει και την περισσότερη δύναμη για να σώσει όχι μόνον τον εαυτό του, αλλά από πάνω και όλους τους δυνατότερους. Όχι μόνο ως σύμπτωμα, όχι μόνο ως πείραμα, αλλά και ως ο μόνος που… δύναται.
Στις παράλογες καταστάσεις, άλλωστε, οι παράλογες αντιδράσεις, είναι φυσιολογικές…
«Ξέχασαν τὰ δικά μου σάρκινα χέρια ποὺ κόπηκαν
τὴν ὥρα ποὺ μετροῦσα τὴν ἀγωνία τους»
Μίλτος Σαχτούρης
(από το ποίημα «Ὁ σωτήρας»)
Αθηναικές ουτοπίες. Άστεγοι και ψυχολόγοι. Της Φωτεινής Τσαλίκογλου
Ο ρόλος του ψυχολόγου σε μια πόλη που βουλιάζει.
Το κείμενο γράφτηκε με αφορμή το θέμα: Σώστε την Αθήνα Τώρα.
Η μεταμορφωμένη νέα Αθήνα περιλαμβάνει εικόνες ενός ανοίκειου τόπου. Χαρτόκουτα , κουβέρτες, πλαστικά σκεπάσματα, μελαγχολικοί σκύλοι που χώνουν τη μουσούδα τους, στα πόδια των άστεγων αφεντικών τους. Άνθρωποι της διπλανής πόρτας που ανατρέπουν την καθησυχαστική εικόνα του παλαιού εξαθλιωμένου από το αλκοόλ, η τις ουσίες άστεγου.
Τι κάνει ένας ψυχολόγος απέναντι σε μια τέτοια συμπύκνωση ψυχικής και κοινωνικής οδύνης; H ιατρικοποίηση του πόνου, το ενδο-ατομικό βιοιατρικό μοντέλο παροχής βοήθειας μοιάζει όσο ποτέ άλλοτε φτωχό και ανεπαρκές.
Η μόνη ίσως γιατρειά: Να στοιχηματίσεις στο ανέφικτο. Να επιτρέψεις την ουτοπία να σε κερδίσει. Ιδού λοιπόν μια πρόταση προς τους φοιτητές μου της ψυχολογίας.
Στους τόπους της εξαθλίωσης να βρεθούν. Εκει. Να συν-ομιλήσουν με τους άστεγους. Να εξασκηθεί το βλέμμα και η σκέψη τους σε κάτι που τραγικά λείπει σε αυτόν τον τοπο. ’’Ενσυναισθησία’’, η δυνατότητα να μπαίνεις στη θέση του άλλου, να νοιώθεις όπως νοιώθει, να δανείζεσαι τα μάτια του, το μυαλό του, τον τρόπο θεάσης του κοσμου του(empathy).
Να αφουγκραστούν “σαν με ένα τρίτο αυτί” την αφήγηση μιας ανιστόρητης ιστορίας, μιας ιστορίας αγνοημένης στις παρυφές ενός ανάλγητου κράτους, ή συρρικνωμένης σε τηλεοπτικό ή φιλανθρωπικό θέαμα.
Φαντάζομαι τους νέους μελλοντικούς ψυχολόγους, σε μια παρατεταμένη ακρόαση οδύνης, να συν-ομιλούν, όχι με σκιές, αλλά με δυνάμει ανθρώπους, όχι με νεκροζώντανους, αλλά με δυνάμει ζωντανούς. Όπως υπήρξαν προτού η ιδιότητα του άστεγου καταβροχθίσει όλες τις άλλες τους ιδιότητες. Φαντάζομαι το νέο ψυχολόγο να προκαλεί ένα ρήγμα στην ψυχοπαθολογία του εφήμερου.
Ο άστεγος από αντικείμενο γίνεται υποκείμενο της ιστορίας του. Με τον χρόνο, τις αμήχανες παύσεις του, τις δυσπιστίες του. Ο λόγος των εξαθλιωμένων έχει να σου πει σημαντικότερα από τον περί εξαθλίωσης λόγο των μη εξαθλιωμένων.
Ο νέος ψυχολόγος μυείται σε στρατηγικές ύπαρξης και συνύπαρξης. Δεν ωφελεί να περιμένεις παθητικά το θάνατο, ή το θαύμα που δεν έρχεται. Η ταύτιση με την εικόνα του ξοφλημένου σε ξόφλησε. Πως μπορούν οι πιο ανθεκτικοί από αυτούς να στηρίξουν τους πιο παραιτημένους; Στηρίζοντας τον άλλον, στηρίζεσαι, ενδυναμώνοντας τον άλλον ενδυναμώνεσαι. Εκπαιδεύεσαι σε μια άλλη ανθεκτικότητα. Νοηματοδοτείς την άβυσσο.
Η κινητοποίηση των πολιτών δεν αρκεί. Φαγητά θα βρεθούν, φάρμακα, πλαστικά, χαρτόκουτα, τι θα γίνει όμως με τη διαιώνιση του σκανδάλου, με τη φυσικοποίηση του; Eν αναμονή περισπούδαστων σχεδίων για την ενίσχυση της δημόσιας υγείας και πολύπλοκων σχεδιασμών δικτύωσης υποχρηματοδοτούμενων υπηρεσιών;
Ο ψυχολόγος δεν θα του βρει δουλειά αλλά μαζί θα ανοίξουν μια χαραμάδα ενεργοποίησης. Μια άλλη θέαση του εαυτού. Το στίγμα του ανεπαρκούς φταίχτη θρυμματίζεται. Η ανθρωποφαγική εποχή μπορεί να τους πέταξε στην απ’ έξω αλλά δεν μπορεί, όχι δεν μπορεί, να τους κλέψει τη δυνατότητα να στοχαστούν κριτικά πάνω σε αυτό που τους συμβαίνει. Στη δυνατότητα μιας άλλης ζωής. Στην ανατροπή των κυρίαρχων άθλιων συνθηκών διαβίωσης.
Μα τι λες; Όλα είναι παγιδευμένα. Ναι! όλα είναι και δεν είναι παγιδευμένα. Όσο υπάρχουν νέα παιδιά που εμψυχώνουν και εμψυχώνονται από τον ανθρώπινο πόνο του άλλου. Τι αξία θα έχει άλλωστε η ψυχολογία σε αυτούς τους καιρούς; Αν δεν επινοήσει τρόπους και τόπους επαναστοχασμού της θέσης και της λειτουργίας της στην κοινωνία;
Ουτοπία;
Κλείνω τα μάτια και σκέφτομαι ένα μεγάλο βιβλίο. Συν-συγγραφείς οι άστεγοι με τους νέους φοιτητές. Στο νου μου έρχεται το Toutes les misères du monde”, του Bourdieu. Γιατί όχι; H αποτύπωση της ιστορίας, ένα ίχνος αυτής της εποχής και αυτής της πόλης. Για τις μελλοντικές γενιές, για όσους αλλιώς κατοικήσουν εδώ. Ένα τεκμήριο πώς να μην φτάσουμε ποτέ ξανά εδώ.
Η Φωτεινή Τσαλίκογλου είναι συγγραφέας και καθηγήτρια ψυχολογίας στο Παντειο Πανεπιστημιο.
«Αυτό δεν είναι μνημόνιο, είναι μνημόσυνο. Είναι τα σαράντα μας τώρα. Στα σαράντα μοιράζουνε κόλλυβα. Η Ευρώπη μας ετοίμασε τα κόλλυβα και τα τρώνε οι πεινασμένοι Έλληνες. Θέλουν να μας δουν κάτω από το χώμα, αν είναι δυνατόν. Τι άλλο να πάρουν από την Ελλάδα; Τι θέλουν; Να μεταφέρουν τον Παρθενώνα στα μουσεία τους; Να πάρουν τη θάλασσα; Τι άλλο θέλουν; Έχω περάσει πολύ δύσκολες εποχές, ιδίως μετά τον πόλεμο. Θυμάμαι τον απόλυτο εξευτελισμό της φτώχειας. Θα δείτε τους επόμενους μήνες πάρα πολλούς ανθρώπους να ζητιανεύουν. Τα επόμενα χρόνια , ίσως καταλήξουμε να τρώει ο ένας τον άλλο. Αλλά θα ήθελα πολύ ορισμένους πολιτικούς να τους κρεμάσουν στο Σύνταγμα».
(Περιοδικό Εγώ)
Info
Πρωτοβουλία για την υπεράσπιση της κοινωνίας και της δημοκρατίας http://www.koindim.eu .
Crystalia Patouli -------- 