Μπορούμε είτε να σεβαστούμε το θυμό μας εξοικονομώντας χρόνο ώστε να επιλέξουμε το «γιατί», το «πότε» και κυρίως το «πώς» να τον εκφράσουμε είτε να τον αφήσουμε ακόμα και να καταστρέψει εμάς ή και άλλους, καθώς φοβόμαστε να τον αντιμετωπίσουμε.
Από την Κρυσταλία Πατούλη
O θυμός είναι ένα συναίσθημα που όλοι φοβόμαστε όχι µόνο στον εαυτό μας αλλά και στους άλλους. Καμιά φορά τον νιώθουμε σαν βόμβα που αν εκραγεί μπορεί να προξενήσει καταστροφές. Γι’ αυτό οι περισσότεροι άνθρωποι τον φοβούνται τόσο, ώστε επιλέγουν να τον κρατάνε κρυφό ακόμα και από τον ίδιο τους τον εαυτό. «ο θυμός άλλωστε δημιουργείται δευτερευόντως, αφού πριν από αυτόν έχουμε βιώσει κάποιο άλλο δυσάρεστο συναίσθημα όπως π.χ. προδοσία, προσβολή, κοροϊδία, εκμετάλλευση ή εγκατάλειψη. Κάποιο, δυσάρεστο συναίσθημα δηλαδή, που μπορεί να μας έκανε να πονέσουμε τόσο, ώστε όχι μόνο να μην αντέχουμε να το παραδεχτούμε, αλλά και να μην μπορούμε να το χειριστούμε», μας εξηγεί η Ελένη Νίνα, κλινικός ψυχολόγος – ψυχοθεροπεύτρια.
Κρύβοντας το θυμό. Όταν συμβεί να κρατήσουμε ένα θυμό για πολύ καιρό κρυμμένο είτε προσπαθώντας να τον αγνοήσουμε είτε να τον «ξορκίσουμε», εκείνος γίνεται ολοένα και πιο καταστροφικός όχι μόνο για τις σχέσεις μας, για τη δουλειά μας ή για την καθημερινότητά μας αλλά και για το σώμα μας. Στην αρχή μπορεί να ακούγεται σαν παράπονο, σαν γκρίνια, σαν συνεχής εκνευρισμός ή ακόμα και να εμφανιστεί σαν κατάθλιψη. Ο θυμός όμως, όσο προσπαθούμε να τον προσπεράσουμε παραμερίζοντάς τον, θα παραμένει αμετακίνητος -με παροιμιώδη επιμονή- αν και όχι πάντα με εμφανή τρόπο, έως ότoυ αποφασίσουμε να τον πάρουµε στο σοβαρά!
ΜΕΤΑΤΟΠΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΘΥΜΟ «Ένας «πολυκαιρισμένοc» θυμός, λοιπόν, μπορεί να δηλητηριάσει όλη μας τη ζωή, αφού παρατηρείται ότι μετά από καιρό μεταλλάσσεται τις περισσότερες φορές σε ενοχή, κατάθλιψη, σωματικά συμπτώματα, επιθετικότητα κ.λπ.», μας εξηγεί η Ελένη Νίνα, Το άτομο που τον φυλάει, είτε τον παραδέχεται είτε -ακόμα χειρότερα- όχι, αρχίζει να κατηγορεί τον εαυτό του για το «ανεξήγητο» δυσάρεστα συναισθήματα που δεν το αφήνουν να ζήσει όπως Θέλει. Αντίθετα, κάποιοι άλλοι μοιάζουν συνεχώς οργισμένοι στο περιβάλλον π.χ της δουλειάς, ξεσπώντας με την παραμικρή αφορμή στους συναδέλφους τους, ενώ η πραγματική αιτία του θυμού τους βρίσκεται ακόμη και σε μία δύσκολη παιδική ηλικία. Σε αυτές τις περιπτώσεις ο θυμός έχει μετατραπεί σε κατηγορία εκτοξευμένη αυτή τη φορά όχι προς τα μέσα αλλά προς τα έξω… Και στις δύο περιπτώσεις αυτό συμβαίνει όταν τα συναισθήματα που έχουν γεννήσει το μεγάλο θυμό είναι τόσο επώδυνα, ώστε το άτομο που τα βιώνει προτιμά να τα απωθεί! ‘Όμως τα κρυμμένα συναισθήματα που βρίσκονται πίσω του, με αυτό τον τρόπο μετατοπίζονται θα λέγαμε σε άλλους τομείς της ζωής. Σε μια τέτοια περίπτωση μπορούμε είτε να σεβαστούμε το θυμό μας εξοικονομώντας χρόνο, ώστε να επιλέξουμε το «γιατί», το «πότε» και κυρίως το «πως» να τον εκφράσουμε είτε να τον αφήσουμε ακόμα και να καταστρέψει εμάς τους ίδιους ή και άλλους, καθώς απαξιούμε ή φοβόμαστε να τον αντιμετωπίσουμε.
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΘΥΜΟ Για να απαλλαγούμε από ένα μεγάλο θυμό, θα πρέπει πρώτα να αναζητήσουμε τις ρίζες του, δίνοντας χρόνο στον εαυτό μας να το σκεφτεί αρκετά για να αποφασίσει πώς να το χειριστεί. Τότε παύουμε να ασχολούμαστε με το «καμπανάκι» του θυμού και δίνουμε βάρος σε αυτό που ήθελε εξαρχής την προσοχή μας. Θα ανακαλύψουμε τότε με έκπληξη πώς πριν από το συναίσθημα του θυμού μας ζητήθηκε π.χ
α) να βάλουμε όρια σε κάποια κατάσταση ή σχέση β} να χειριστούμε μια επώδυνη κατάσταση, γ) να ωριμάσουμε ακόμα περισσότερο, δ) να ανακαλύψουμε κάτι παραπάνω για τη ζωή μας ε) να μάθουμε να διεκδικούμε, στ) να γίνουμε πιο υπεύθυνοι για όλα όσα μας συμβαίνουν ή ζ) να βρούμε τρόπο να κάνουμε καλύτερη τη ζωή μας. Αλλά δεν ξέραμε το «πώς» είτε επειδή είμαστε σε μικρή ηλικία είτε επειδή δεν είχαμε τη δύναμη εκείνη τη στιγμή να το αντιμετωπίσουμε.
Ο Πιο σκληρός δάσκαλος Κάποιος είχε πει: «Η ζωή είναι ο πιο σκληρός δάσκαλος: πρώτα σε εξετάζει και μετά σου παραδίδει το μάθημα»: Αν αντικαταστήσουμε τη λέξη «ζωή» με τη λέξη «θυμός» τότε θα δούμε πώς ο θυμός υπάρχει για να μας προστατεύει και να κάνει την εμφάνιση του κυρίως για να μας δώσει μαθήματα ζωής. Αν ξέρουμε πότε και πώς να τον εκφράσουμε τότε γνωρίζουμε και πώς να διεκδικήσουμε αυτό που θέλουμε! Γιατί συνήθως όταν θυμώνουμε κάτι θέλουμε…. Οι ειδικοί επισημαίνουν πως, με τη βοήθεια ειδικού ή μη όταν αντιμετωπίσουμε σοβαρά ένα θυμό μπορούμε να τον μετατρέψουμε συν τω χρόνο από ανελέητη «βόμβα οργής», χωρίς καμία λογική, σε βοηθό της καθημερινότητάς μας.
Παντού υπάρχει ένας μύθος.
Μύθος 1. Οι ευγενικοί, πολιτισμένοι και μορφωμένοι άνθρωποι δεν θυμώνουν. Και όμως κανείς δεν εξαιρείται από αυτό το βασικό (ανθρώπινο συναίσθημα. Κοινωνικά όμως, ο συγκεκριμένος μύθος γίνεται αποδεκτός σε τέτοιο βαθμό ώστε οι άνθρωποι φτάνουν στη σημείο να φοβούνται ακόμα και να διαφωνήσουν σε μια συζήτηση.
Μύθος 2. Αν δεν παραδεχτείς ότι υπάρχει, θα περάσει. Ένα παράδειγμα είναι του άντρα ή της γυναίκας που μετά από μία έντονη αντιπαράθεση στη δουλειά -από τηv οποία συσσωρεύει αισθήματα θυμού για προϊσταμένους και συναδέλφους- γυρίζει στο σπίτι, βάζει τα παιδιά για ύπνο, βγάζει το σκύλο βόλτα, πέφτει στο κρεβάτι, έχει σεξουαλική επαφή και όλο αυτό το χρονικό διάστημα βράζει.
Μύθος 3. Ο θυμός και η αγάπη δεν πάνε μαζί. Φυσικά, είναι ξεχωριστά συναισθήματα, αλλά είναι μάλλον παράλογο να σκεφτόμαστε ότι δεν γίνεται να θυμώσουμε με το άτομο το οποίο αγαπάμε. Όσο περιοσ6τερο νοιαζόμαστε τόσο περισσότερο πονάμε κι θυμώνουμε.
Μύθος 4. Εκφράζοντας δυσαρέσκεια ή απογοήτευση θέτεις σε κίνδυνο μια σχέση. Θα ήταν πιο σωστό να πούμε σχέσεις στις οποίες δεν υπάρχει τίποτε άλλο παρά μόνο συγκατάβαση δεν διαρκούν για πολύ. Μια σχέση παίρνει πολλές μορφές και ακολουθεί πολλές κατευθύνσεις.
Μύθος 5. Εκφράζοντας το θυμό σου προκαλείς εκδήλωση περισσότερου θυμού και οδηγείσαι στην απώλεια ελέγχου. Όταν ο θυμός εξωτερικεύεται με σωστό τρόπο και ολοκληρώνεται με συγκεκριμένες διαδικασίες, ο εαυτός μας απαλλάσσεται από αυτόν και έτσι μπορεί να μας οδηγήσει σε αποτελεσματικότερες και θετικότερες αποφάσεις.
Μύθος 6. Ο θυμός είναι επιθετικότητα. Ο θυμός δεν είναι επιθετικότητα ‘Έχουμε δικαίωμα και να θυμώνουμε και να εκφράζουμε το θυμό μας. Μπορεί, για παράδειγμα, μια συζήτηση ενός ζευγαριού με σκοπό να βρεθεί λύση σε κάποιο πρόβλημα να εξελιχθεί σε μεγάλο καβγά, αλλά στο τέλος, προτάσσοντας την καλή τους διάθεση και την ανάγκη τους για επικοινωνία να υπάρξει λύση.
ΕΛΕΥΘΕΡΩΣΟΥ ΑΠΟ ΤΟ ΘΥΜΟ
Ο Φιλόσοφος Κορνήλιος Καστοριάδης είχε πει σε μια συνέντευξή του: «Τα πρώτο βήμα για την κατάκτηση της προσωπικής ελευθερίας είναι να έχουμε επαφή με τα συναισθήματά μας». Τι συμβαίνει όμως όταν αυτά τα συναισθήματα είναι κοινωνικά κατακριτέα ή προσωπικά απαράδεκτα, ώστε το μόνο που θέλουμε είναι να το ξεχάσουμε; Ο Θυμός είναι ο βασιλιάς αυτών των συναισθημάτων και συνοδεύεται από πολλούς μύθους. Στο βιβλίο: «Ελευθερώσου από το Θυμό» των Dr. Roger J. Daidrup κai Dodie Gust, από τις εκδόσεις Λύχνος, αναφέρονται οι βασικότεροι μύθοι που μαζί με τα γονεϊκά πρότυπα επηρεάζουν τον τρόπο που επιλέγουμε να εκφράζουμε το θυμό μας. Όπως αναφέρεται, σε πολύ μικρή ηλικία ξεκινάμε αντιγράφοντας τη συμπεριφορά των γονιών μας ή άλλων προτύπων προσιτών σε εμάς, αποφασίζοντας μάλλον υποσυνείδητα – ποιες θα είναι οι δικές μας αντιδράσεις προσιτές στο θυμό. Συνεχίζοντας χρησιμοποιούμε τους τρόπους αυτούς, ώσπου να πάρουμε τη συνειδητή απόφαση να τους αλλάξουμε.
Αρθρο της Κρυσταλίας Πατούλη, δημοσιογράφου, συστημικού συμβούλου, σε συνεργασία με την Ελένη Νίνα, ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια οικογένειας, δημοσιευμένο στο περιοδικό «Εγώ» των Εκδόσεων Λυμπέρη
